گیاه فراسیون

گیاه فراسیون

در كتب فارسى قديم با نام «دم شير قلبى» و در كتب طب سنتى «فراسيون القلب» و «ذنب الاسد» نامبرده مى‏شود.

به فرانسوى به آن‏Leonure وAgirpaume وQueue de lion وCardiaque و به انگليسى‏Motherwort Lion’s tail وHeart wort وCommon motherwort مى‏گويند.

گياهى است از خانواده نعناLabiatae نام علمى آن‏Leonurus cardiacal

و مترادفهاى آن‏Cardiaca Vulgaris Moench . وCardiaca trilobata Lam  مى‏باشد.

فراسيون، گياهى است از تيره نعناعيان كه پوشيده از كركهاى پنبه ‏اى مايل به سفيد و ارتفاعش بين 30 تا 80 سانتى‏متر است .

 ساقه آن 4 گوش بلند است كه ارتفاع آن تا يك متر مى‏ رسد.

برگهاى آن متقابل و داراى بريدگى‏هاى عميق است كه معمولا برگ را به سه قسمت عمده تقسيم مى‏ كند

و به اين دليل آن را بعضى از گياه‏شناسان‏Trilobata گفته ‏اند.

هر قسمت از برگ نوك‏ تيز دندانه‏ دار و شكل كلى برگ پنجه ‏اى است.

گلهاى آن كوچك به رنگ قرمز روشن مخلوط با سفيد مى‏باشد كه به ‏طور گروهى بيشتر در محل اتصال برگهاى فوقانى ساقه به محور ساقه در تابستان ظاهر مى‏ شود.

اين گياه در نقاط مرطوب كنار جاده‏ ها و اراضى غير مزروع در مناطق اروپا، آسيا، افريقاى شمالى (الجزيره) به‏ طور خودرو مى ‏رويد.

طبیعت گیاه گرم و خشک است.

تركيبات شيميايى:

تانن، مواد چرب، موسيلاژ، مواد رزينى، گلوكز، يك ماده تلخ به نام ماروبى‏ئين و به مقدار 55% اسانس است.

ماروبى‏ئين كه به‏ صورت بلوريهاى سوزنى شكل متبلور مى‏گردد، طعمى بسيار تلخ دارد. در آب، غير محلول است و به نظر مى‏رسد كه خصوصيات يك لاكتون را داشته باشد.

خواص:

باز كننده، زداينده، راننده، گدازنده و تكه كننده است.

افشره ‏اش علاج درد هميشگى گوش است.

چرك گوش را پاك كند،

منفذهاى بند آمده گوش را باز كند، درد كهنه گوش را دوا مى‏كند،

افشره ‏اش با عسل، ديد چشم را تقويت مى‏نمايد.

به وسيله خون آوردن، سينه و شش را مى ‏پالايد،

حيض را بيرون ريزد، با نمك ضماد شود، پادزهر سگ هار است.

مقوّى معده، مدر، اشتها آور، نيرودهنده، خلط آور، ضدعفونى ‏كننده، صفرا بر، مقوى قلب، تب بر و قاعده ‏آور است.

مصرف مقادير زياد آن، جريان گردش خون را تحريك مى‏كند.

موجب زياد شدن عرق و ترشح ادرار مى‏ گردد. از اين جهت نبايد بى ‏رويه به كار رود.

در استعمال خارج، اثر التيام دهنده و ضد عفونى كننده دارد و از آن براى مداواى زخمهاى چركين استفاده مى‏شود.

فرآورده ‏هاى اين گياه بيشتر به‏ عنوان مقوى به اشخاص مبتلا به ضعف عمومى ناشى از كبر سن يا ضعف بنيه داده مى ‏شود. 

براى افرادى نيز كه هاضمه ضعيف دارند و همچنين براى بيماران مبتلا به اسهالهاى مزمن، تب‏هاى مخاطى، حصبه، آسم مرطوب، نزله‏ هاى مزمن، برونش‏ها،

نزله ‏هاى ششى، ذات الجنب مزمن، سرفه ‏هاى مقاوم، كم‏ خونى دختران جوان، زردى، اسكوربوت، خنازير، ترشحات زنانگى، هيستر، اختلالات عصبى،

تب‏هاى نوبه، مالاريا و تأخير وقوع قاعدگى تجويز می شود

بهتر است بدانید در قرن هفدهم كارشناس گياه درمانى معروف انگليسى به نام‏Nicholas Culpeper در يادداشتهاى خود مى ‏نويسد:

«هيچ گياه دارويى مؤثرتر از دم شير قلبى براى برطرف كردن بخارهاى مالیخوليا از قلب و تأمين روح شاد و فرح ‏انگيز نيست.»

در بادى امر آقاى‏Culpeper اين گياه را داروى مؤثر ضد دپرسيون مى‏دانست.

ولى بعدها مى ‏نويسد «براى لرزشهاى قلب كه منظورش همان تپش قلب است و حالتهاى ضعف و پيشگيرى از سنكوپ بسيار مفيد است و به همين دليل نام گياه قلبى‏ به آن داده شده است» و اين گياه را به دليل اينكه در دوران سخت زايمان موجب آرامش رحم مى‏شود، گياه مادر نيز مى ‏نامند.

منابع

*******************************************

Supplement to glossary of Indian medicinal Plants

اميرى، منوچهر، فرهنگ داروها و واژه هاى دشوار

نورانى، مصطفى، دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى

طب الائمه، ص 72؛

بحار، ج 62، ص 189