گیاه کندش

كندش‏ نام‏هاى ديگر:

كندس- كندشه- ريشه كازران.

كندش معرب آن كندس نامى است كه پزشكان قديم به ريشه گياه داده ‏اند و درباره ماهيت آن می ‏نويسند:

رازى گويد:

كه برگ آن به برگ ساذج شباهت دارد و ريشه آن چوبى و سخت است ظاهر آن سياه‏رنگ و داخل آن به زردى متمايل است

گياهى است از تيره سوسنيها و از دسته سورنجانها كه آن را خربق سفيد نيز گويند.

برگهايش متناوب و بيضوى و بسيار بزرگ با رگبرگهاى متعدد است.

گلهايش سفيد مايل به زرد

و گل آذينش خوشه‏ اى است كه در انتهاى ميوه ‏اش مركب از سه كپسول پيوسته به هم از قاعده است و در بالا از يكديگر مجزا مى‏شوند

و خربق سفيد، خربق ابيض، پلخم و كندس مى‏نامند.[1]

ابراهيم ابن ابى يحيى گويد: به امام صادق عليه السلام از زكام شكايت كردم، فرمود:

صنعى از صنعتهاى خدا و از لشكرهاى او است. خداوند آن را فرستاده به سوى يك مرضى كه در بدن تو هست تا آن را از جاى خود بكند.

وقتى آن را از جاى كند به وزن يك دانق (يك ششم درهم) شونيز (سياه دانه) و نصف دانق كندس اينها را نرم كوبيده و به بينى مى‏كشند كه زكام را مى‏برد

و اگر بتوانى آن را با هيچ معالجه نكن زيرا در زكام منافعى زياد وجود دارد.[2]

______________________________
(1)- همان، ص 35.

(2)- فرهنگ فارسى، دكتر معين، ج 3، ص 3091.

(3)- طب الائمه، ص 64- بحار، ج 62، ص 183.

[1] – فرهنگ فارسى، دكتر معين، ج 3، ص 3091.

[2] – طب الائمه، ص 64- بحار، ج 62، ص 183.

حكيم مومن و عقيلى شيرازى می ‏نويسد برگ آن متمايل به سبزى و سفيدى است و در شام لباس پشمى را با آن می ‏شويند

مشخصات:

ريشه گياهى است شبيه به كنگر. برگ آن سبز مايل به سفيد.

سطح ريشه سياه‏رنگ و داخل آن زردرنگ است و داراى بوى تند مى‏باشد.

تقريبا سمى و به شدت عطسه ‏آور است.

مواد داروئى آن تا بيست سال خواص خود را حفظ مى‏كنند

طبيعت آن: گرم و خشك است.

خواص درمانى:

1- به مقدار يك عدس از پودر آن را در بينى بكشيد، به شدت عطسه مى‏ آورد

و بسيارى از ناراحتى‏هايى كه با عطسه برطرف مى‏شود را مداوا مى‏كند

مانند بيشتر سكسكه ‏ها و لقوه ضمنا بوى بدبينى را مرتفع مى ‏سازد .

ترشحات و عفونتهاى داخل سينوسها را خارج مى‏سازد.

ضمنا اگر با كشيدن آن در بينى ديگر عطسه بند نيامد،

يا جلوى بينى روغن بنفشه گرفته و بو كنيد و يا سركه و گلاب را مخلوط نموده در داخل بينى بماليد و يا با برف يا يخ بينى را خنك نماييد، عطسه بند مى ‏آيد.

2- افراد صرعى كه در اثر حمله صرع بيهوش شده باشند، اگر به اندازه يك عدس از پودر آن را جلوى بينى او بگيرند يا در بينى ‏اش بچكانند بهوش مى ‏آيند.

3- آن را مثل غبار نرم بساييد و با آب مخلوط كنيد و بماليد. سودا را درمان مى‏كند.

4- آن را مثل غبار نرم بساييد و در روغن زرده تخم‏ مرغ مخلوط كنيد و هر شب بر موضع بماليد.

برس يا لك‏هاى سفيد بدن را برطرف مى‏سازد.

اين مخلوط را گاه‏گاهى اگر به جايى از بدن مانند ابرو يا سر و غيره بماليد مو در مى‏آورد

(درصورتى‏كه پوست سر يا صورت چرب نباشد نتيجه خوبى مى‏دهد)

ولى اگر خواستيد به مژه بماليد مواظب باشيد داخل چشم نشود.

5- آن را مثل غبار نرم بساييد و با آب‏ليمو مخلوط كنيد و هر شب بر صورت بماليد و بخوابيد.

كك و مك صورت را به مرور برطرف مى سازد.

مقطع بلغم و سودا بود

6- برص سياه و جرب را طلا كردن نافع بود

تذكر:

در فصل گرماى شديد يا در مناطق حارّه و همچنين براى بچه‏ ها و افراد مسن استعمال آن ممنوع می ‏باشد،

مصرف آن براى افراد گرم‏ مزاج چندان مناسب نيست،

اگر افرادى كه فشارخون بالا دارند مصرف كنند احتمال پاره شدن مويرگ‏هاى آنان وجود دارد.

در فصل گرم خوردن حدود 5 گرم آن با عوارض التهاب، تشنگى شديد، اختلال عقل، درد شكم، پاره شدن معده و روده و خناق باعث مرگ مى‏شود.

 گاهى نيز در اثر كشيدن اين دارو در بينى آن‏قدر عطسه مى‏آورد كه بآسانى ساكت نمى‏شوند

در چنين حالتى بايد جلوى بينى بيمار روغن بنفشه بگيرند تا ببويد و با سركه و گلاب كه مخلوط نموده ‏اند بينى را تر كنند و با برف و يخ بينى را خنك نمايند تا عطسه ساكت شود.

منابع

********************

حاجى شريف، احمد، اسرار گياهان دارويى

نورانى، مصطفى، دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى (نورانى)

سلطانى، ابو القاسم، دائرة المعارف طب سنتى (گياهان دارويى)