گیاه جلقوزه

جلقوزه‏

نام‏هاى ديگر:

ميوه درخت سقز- گلخنگ- گلخنگ كله- گلخونك كله- حب الحضر- حبة الحضرا- شاقلانقوش- چاتلانقوش- چاتانقو- راقو-

سقوز- بنه- پسته وحشى- و نوشك- قسقان- بكاين- بنشته‏
Pistachier de l’atlas- Wild pistacio

از انواع پسته ‏هاى وحشى است ميوه درخت را نيز در برخى كُتب طبّ سنّتى «حبة الخضرا» گويند.

در ايران با نام‏هاى محلّى متعددى ناميده مى‏شود. در اطراف تهران چاتلانقوش، در همدان شاقلانقوش، در ارس‏باران چاتانقو ناميده مى ‏شود.

گياهى است از خانواده پسته‏Anacardiaceae ، درختى با ارتفاع حدود پانزده متر با تنه‏اى نسبتا قطور و ناصاف و تيره‏رنگ دارد. برگهاى آن شبيه برگهاى درخت پسته شانه‏ اى فرد با دو تا پنج برگچه، هر برگچه بيضى كشيده و نوك‏دار، روى برگ سبز روشن مايل به آبى براق و پشت برگ سبز مات و كناره برگها كمى مژه ‏دار، گلها گروهى خوشه ‏اى باز به رنگ زرد، ميوه آن كوچكتر از پسته، حدودا در ابعاد هسته سنجد و شبيه تخمه آفتابگردان و داراى پوست قهوه ‏اى‏ رنگ و معطر و مغز آن روغنى است.

این درخت در جزاير كانارى، سواحل مديترانه تا آسياى صغير و سوريه، قفقاز، ايران، افغانستان و پاكستان انتشار دارد، در ايران در جنگلهاى نيم‏خشك فارس، كرمان، يزد، بلوچستان، خراسان، آذربايجان شرقى و غربى، كردستان، باختران، لرستان تا ارتفاع 3000 متر از سطح دريا و در قزوين و كلاك نزديك كرج ديده مى‏شود.

طبيعت آن: گرم و خشك است.

خواص درمانى:

1- آن را بخوريد، مفتح سده جگر و سپرز و مسهل بلغم است

قاعده‏ آور و ادرارآور است،

خون بواسير كه قطع شده است را باز مى‏كند،

معده و كليه را گرم مى ‏سازد، نفخ و گاز را تحليل مى‏برد،

سرفه را تسكين مى‏دهد،

نيروى جنسى را تقويت مى‏نمايد،

فلج و لقوه و استسقا را درمان مى‏كند.

 خوردن آن با سركه براى پاك كردن كبد و رفع سردرد نافع است.

آن را نرم بكوبيد و هر شب ضماد نماييد، پوست صورت را روشن مى‏كند، ماه‏ گرفتگى را به مرور برطرف مى‏سازد، زخمهاى بزرگ را درمان مى‏كند.
 موقعى كه ريزش مو زياد باشد و سر در حال خلوط شدن است، آن را بسوزانيد و ضماد كنيد بسيار مفيد خواهد بود

تذكر: بطئى ‏الهضم است و براى گرم‏ مزاجان مضر مى‏باشد. مصلح آن كتيرا- سركه- سكنجبين.

روغن جلقوزه‏
طبيعت آن: گرم و خشك است.

خواص درمانى:

1- آن را بخوريد. مبهى است و صدا را باز مى‏كند،

براى باز كردن انسداد گرفتگى‏هاى مجارى عروق و رفع سختى در ترشح ادرار مفيد است،

اعصاب را تقويت مى‏كند،

درد كمر تا زانو و فلج و لقوه و يرقان را درمان مى‏كند.
 آن را با سركه هم بخوريد و هم بر اعضاء بماليد. براى دفع انواع سمّ و رفع سردى اعضا مفيد است.
تذكر: تشنگى مى‏آورد و مصلح آن تباشير است.