سپستان‏

نام‏هاى ديگر:

مخاطه- مخيطات- سبستان- سگ‏پستان- ليم- انبو- سجبستان- دبق- مخيط- مخيطا- اطباءلكليه- سنگ‏پستان- ليخن- ليخن‏ايسلاند.

Sebeste- Assyrian plum- Cordia. myxa

مشخصات:

سپستان ميوه درختى است از خانواده‏Boraginaceae جنس‏Cordia ، يا از تيره گاوزبان و بسيار زيبا. برگهاى آن تخم ‏مرغى مايل به گرد، داراى دمبرگ طويل و كمى خشن و ميوه آن تخم‏ مرغى و در ابعاد يك آلو و در بعضى گونه ‏ها كوچكتر و يا بزرگتر از آلو مى‏باشد، ميوه‏ ها به صورت خوشه ‏اى و هنگام رسيدن زردرنگ و پس از خشك شدن سياه‏رنگ مى‏شود. اين ميوه ‏ها داراى ميان برچسبنده زردرنگ و طعمى شيرين و خوراكى هستند. درخت سپستان داراى چند گونه مختلف است كه بهترين نوع آن در بحرين مى‏رويد و بلندى درخت آن به چند متر مى‏رسد. ساقه درخت سفيدرنگ و شاخه‏ هاى آن سبزرنگ است. دو نوع سپستان در ايران وجود دارد. (يكى با ميوه درشت و ديگرى ميوه ريز) كه معمولا در كناره‏هاى خليج‏فارس مخصوصا در بندرعباس مى‏رويد.

طبيعت آن:

نسبتا معتدل و يا كمى سردتر است.

خواص درمانى:

1- اگر حدود پنجاه گرم يا سى عدد از آن خورده شود. حدّت صفرا و عطش و تبهاى حار را تسكين مى‏دهد، كرم معده را خارج مى‏سازد، خشكى و خشن بودن ريه را برطرف مى‏سازد، ناراحتى‏هاى روده ‏اى كه در اثر افراط در مشروبات الكلى يا مشروبات گازدار يا مصرف‏ ادويه‏ هاى تند حاصل شده ‏اند و ساير خراش‏هاى دستگاه گوارش را برطرف مى‏نمايد، قابض و در عين حال مليّن است، مدرّ است و ناراحتى‏هاى مجارى ادرار و بيماريهاى ريه و طحال را درمان مى‏كند، مبرّد و خنك ‏كننده است.

2- آن را دائم در طول روز زير زبان بگيريد و آب آن را فرودهيد و بعد از اين كه بسيار نرم شد آن‏ را بخوريد و دوباره در دهان تكرار كنيد. صدا را صاف مى‏كند و گرفتگى صدا را برطرف مى‏سازد، سينه را نرم مى‏كند و سرفه‏ هاى خشك و حار و سرفه‏ اى كه از غلبه خون و صفرا باشد را تسكين مى‏دهد، آسم يا تنگى‏ نفس را درمان مى‏كند، ورم تارهاى صوتى و سوزاك را درمان مى‏نمايد.

3- ضماد پخته آن در دوشاب انگور براى رساندن و سر باز كردن دمل مفيد است.

تذكر: قليل الغذا و مولد رطوبت‏هاى بلغمى و مزلق آنچه در امعاست، مضر معده است، كبد را ضعيف مى‏كند.

مصلح آن: در سردمزاجها پر گل محمدى و در سايرين عناب است.

مغز هسته سپستان‏

خواص درمانى:

ضماد گرد آن در استعمال خارجى براى درمان بيمارى قارچى پوست كه به صورت حلقه ‏هايى ظاهر مى‏شود و رفع التهاب پوست نافع است.

برگ سپستان‏

خواص درمانى:

1- عصاره آن را بخوريد. خنك‏ كننده و مبرّد است.

2- ضماد له‏ كرده تازه آن براى تسكين سردرد و التيام جراحتها و تحليل ورم مفيد است.

پوست درخت س‏پستان‏

خواص درمانى:

1- آب جوشانده آن را بنوشيد. براى تسكين دردهاى قولنج يا كوليك در روده‏ ها مفيد مى‏باشد، براى رفع سوءهاضمه و كاهش تب مفيد است، تونيك و مقوى است، براى قطع اسهال و كاهش تب نافع است، سردرد را تسكين مى‏دهد.

2- به صورت قرقره و يا از گرد آن براى رفع التهاب‏ها و جوش‏هاى داخل دهان استفاده مى‏شود.

3- آن را خيس كنيد بعد له كرده و كوبيده آن را روى ورم‏ها و جوش و كورك اندازيد، براى تحليل آن مؤثر است.

منابع و مواخذ