فيل‏ گوش‏

نام‏هاى ديگر:

باباآدم- راس الجامه- لوف كبير- آراقطيون- فيلجوش- ارقطيون- آراقيطون- لوف- لوف الحيه- آراگيتوم.

Bardane- Glouteron- Gratteron- Greatteau- Burdock- Herbe aux teigneux- Cockle. bur.

مشخصات:

گياهى است از خانواده‏Compositae ، علفى و دوساله به ارتفاع شصت تا يك‏صد و بيست سانتى‏متر داراى ساقه‏ هاى منشعب و مانند پوست مار ابلق و پوشيده از كرك‏هاى زبر و خشن است.

برگ‏هاى آن پهن و موج‏دار و بزرگ‏اند. گل‏هاى آن قرمز به صورت كاپى‏تول كروى كه پوشيده از فلس‏هايى است كه به قلاب‏هاى كوچكى ختم مى‏شود. ريشه آن دراز و كمى ضخيم در حد ضخامت انگشت دست و دوكى شكل و پوست آن قهوه ‏اى و مغز آن سفيد و طعم آن كمى شيرين و بوى تهوع ‏آور است. ميوه آن پس از رسيدن به صورت فندقه چندوجهى درمى ‏آيد و پس از اينكه كاملا رسيد رنگ آن زرد و حنايى مى‏شود و در بالاى ميوه دسته‏اى تار زردرنگ ديده مى‏شود كه چسبناك است. اين گياه در اروپا و آسيا انتشار دارد، در ايران در اطراف تهران، دامنه ‏هاى البرز، چالوس، رودبار زير درختان زيتون، ولى ‏آباد، كوهستان‏هاى خراسان، كرمان، تفرش و در آذربايجان در قره‏ داغ حسن بيگلو، نعمت ‏آباد نزديك تبريز، در همدان، اراك، مازندران و گرگان و بعضى ديگر از نقاط ايران به‏طور خودرو ديده مى‏شود. اين گياه داراى سه شكل مختلف مى‏باشد.

طبيعت آن: گرم و خشك است.

برگ فيل ‏گوش‏

تركيب شيميايى: اسانس روغنى فرّار، در آن وجود دارد.

خواص درمانى:

1- اگر 4 گرم خشك آن را بكوبيد و بخوريد و يا 30 تا 50 گرم از آن را در يك ليتر آب جوش دم كنيد و صاف‏كرده آن را در طول يك شبانه‏ روز به مرور بنوشيد. لطيف كننده اعضاء بدن و مدرّ بول و دفع‏ كننده شن كليه و مجارى ادرارى است، قند خون را پايين مى ‏آورد.

2- آن را همراه با ساقه ‏هاى گياه بجوشانيد و آبش را بنوشيد. براى درمان سرگيجه و روماتيسم مفيد است و اگر كمى شكر قهوه ‏اى در آن حل كنيد و بنوشيد براى معالجه سرخك مفيد مى‏باشد.

3- ضماد عصاره آن يا گذاشتن برگ تازه آن روى غده ‏هاى سرطانى از پيشرفت سرطان تا حدى جلوگيرى مى‏كند.

4- دو يا سه قاشق از كوبيده خشك آن را در نيم ليتر آب ده دقيقه بجوشانيد و با آب آن شستشو كنيد و يا تازه آن را بكوبيد و ضماد نماييد. سودا را درمان مى‏كند، خستگى و كوفتگى دست و پا را برطرف مى‏سازد.

5- آن را بپزيد و ضماد كنيد. شقاق‏هاى كهنه و مزمن را بهبود مى‏بخشد و اگر يك نوبت آن را ضماد كنيد و نوبت بعدى كره كاكائو بگذاريد و بدين‏ طريق تكرار كنيد بهتر نتيجه مى‏دهد.

6- ماليدن آب دم‏كرده آن براى رفع ناراحتى‏هاى جلدى بخصوص براى پوست سر و كچلى نافع است.

7- عصاره تازه آن را با روغن زيتون مساوى مخلوط نموده و بر زخم بماليد. براى التيام جراحات زخم خيلى مفيد است.

تخم فيل ‏گوش‏

تركيب شيميايى:

روغن ثابت- گلوكوزيد آركتى‏ئين- لينولئيك اسيد- اولئيك‏اسيد.

خواص درمانى:

1- آن را بخوريد. مقوى و نيرودهنده است، خون را تصفيه مى‏كند، زيادكننده عرق و مدرّ است، ضدّعفونى‏ كننده مى‏باشد، ضدّ كرم روده است، دانه ‏ها و جوش‏هاى صورت را برطرف مى‏سازد، براى درمان آبسه‏ هاى چركى و ناراحتى‏هاى گلو و حلق نافع است، به‏ عنوان ترياق در موارد نيش زدن جانوران سمّى و مار مصرف مى‏شود، براى درمان ذات‏ الرّيه و آنفلوانزا و تب‏هاى مخملك، آبله، سرخك، خنازير و يبوست مؤثر است.

2- اگر مقدارى از آن همراه با سركه خورده شود باعث سقط جنين مى‏گردد.

ريشه فيل‏گوش‏

تركيب شيميايى: اسانس روغنى فرّار- ماده اينولين.

خواص درمانى:

1- يا 4 گرم كوبيده آن را بخوريد و يا 30 تا 50 گرم از آن را در يك ليتر آب جوش دم كنيد و آب آن را در طول بيست و چهار ساعت به مرور بنوشيد. خون را تصفيه مى‏كند، ادرارآور است، معرّق و آنتى‏ فلوژيستيك است، مقوى و نيرودهنده مى‏باشد.

2- اگر آن را در روغن هسته زردآلو طبخ نماييد و حاصل را بر بواسير بگذاريد، دانه بواسير را مى‏اندازد.

3- ريشه تازه را ورقه‏ ورقه كنيد و يك شبانه ‏روز در شراب يا الكل خوراكى رقيق بخيسانيد و مدتى بر مقعد بگذاريد و اين عمل را چند بار تكرار كنيد، در معالجه بواسير بى‏نظير است.

4- آن را همراه با ميوه آن پودر كرده و در روغن زيتون بجوشانيد و حاصل را بر زخم جذام بگذاريد. از پيشرفت زخم جلوگيرى مى‏كند.

5- اگر زن باردار برگ تازه آن را بكوبد يا عصاره تازه آن را يا آب جوشانده غليظ آن را بخود برگيرد، جنين او سقط خواهد شد. زنانى كه عادت به سقط شدن دائم دارند حتى بوئيدن گرد گل اين گياه براى آنان مضر مى‏باشد.

منابع و مواخذ